Saga, landafræði og lífsstíll

Saga Íslands – nokkur atriði Landnám Íslands

Landnám Íslands varð þegar fólk fór að flytja til Íslands til að búa hér. Þá var ekkert fólk, engir bæir og næstum engin dýr á Íslandi.
Þekktasti landnámsmaðurinn er Ingólfur Arnarson sem nam land í Reykjavík í kringum árið 870.
Á landnámsöld (870-930) sigldu þúsundir manna, einkum frá Noregi, til Íslands. Með í för voru eiginkonur og þrælar, sumir frá Írlandi og Bretlandseyjum.
Landnámsfólkið flutti með sér búfénað, verkfæri og áhöld.
Landnámsmennirnir eru oft kallaðir víkingar.
Víkingar á Norðurlöndum og Bretlandseyjum fóru á skipum til annarra landa og rændu þorp og bæi – og fólki.
Víkingarnir á Íslandi voru fyrst og fremst bændur. En börðust þó innbyrðis um heiður og völd.
Eignamiklir bændur sem áttu stórt land urðu höfðingjar með bændur sem fylgismenn sína.

Alþingi

Alþingi Íslendinga er elsta starfandi þing í heimi. www.althingi.is
Það var stofnað árið 930 á Þingvöllum og starfaði til ársins 1799.
Alþingi var endurreist í Reykjavík árið 1844 og starfar í alþingishúsinu við Austurvöll.
Á alþingi sitja 63 þingmenn. Þeir sitja á þingi fyrir hönd stjórnmálaflokka. Þjóðin kýs stjórnmálaflokka í leynilegri kosningu.
Kosningar til alþingis eru á 4 ára fresti.
Í kjölfar kosninga er mynduð ríkisstjórn sem skipar ráðherra.

Kosningaréttur og forseti Íslands

Árið 1915 fékk hluti kvenna kosningarétt á Íslandi.
Árið 1920 fengu allir 25 ára og eldri kosningarétt. Aldurinn var lækkaður smám saman.
Núna miðast kosningaréttur við 18 ára aldur.
Forseti landsins er kosinn á fjögurra ára fresti.
Forseti Íslands heitir Guðni Th. Jóhannesson
Fyrsta konan í heiminum sem var kosin í lýðræðislegum kosningum til forseta var Vigdís Finnbogadóttir árið 1980. Hún var forseti í 16 ár.
www.forseti.is

Sjálfstæði Íslands

Ísland missti sjálfstæði sitt árið 1262 til Noregs og varð síðar nýlenda Danmerkur.
Þekktasta sjálfstæðishetja Íslendinga er Jón Sigurðsson. Þjóðhátíðardagur Íslands er afmælisdagur hans, 17. júní.
Ísland varð fullvalda ríki 1. desember 1918.
Lýðveldið Ísland var stofnað 17. júní 1944.
Ísland fékk sjálfstæði án stríðsátaka.

Trúarlíf Íslendinga

Ásatrú: Í upphafi byggðar á Íslandi var fólk heiðið, eins og meirihluti norræns fólks á þeim tíma. Í ásatrú er trúað á goð, ásynjur og ýmsa vætti. Fórnir voru færðar goðunum og hátíðir (blót) haldnar þeim til heiðurs.
Kristni: Íslendingar tóku upp kristna trú árið 1000 og gekk það friðsamlega fyrir sig.
Kaþólska kirkjan réði ríkjum í Evrópu fram að siðaskiptum árið 1550. Á Íslandi urðu slík siðaskipti og þjóðkirkja Íslands byggir á lúthersk-evangelískum sið.

Atvinnulíf

Ísland var bændasamfélag fram undir árið 1900.
Allt var nýtt af kindum sem hægt var, bæði til matar og ullin spunnin í band.
Fiskveiðar voru stundaðar á opnum árabátum.
Þegar vélar komu í báta og togarar komu til landsins jukust fiskveiðar og sjávarútvegur varð stór atvinnugrein.

Húsnæði

Torfbæir voru helsti húsakostur Íslendinga frá 9. fram á 19. öld.
Þeir voru byggðir úr torfi og grjóti. Þeir voru ekki sterkbyggðir en héldu vel hita. En þar var dimmt og oft mikill reykur inni.
Á kvöldin sat heimilisfólkið saman á baðstofuloftinu og vann við handavinnu og fleira smálegt, kvað vísur og sagði sögur.
Eftir seinni heimsstyrjöldina (eftir 1945) var byggt mikið af litlum fjölbýlishúsum í Reykjavík og upp úr 1970 hófst bygging stórra fjölbýlishúsa í Breiðholti.

Seinni heimsstyrjöldin

Seinni heimsstyrjöldin stóð frá 1939 til 1945 og hafði gríðarleg áhrif í heiminum, einnig á Íslandi.
Ísland lýsti yfir hlutleysi en var hernumið af Bretum og síðar Bandaríkjamönnum. Tugþúsundir hermanna voru á landinu.
Mikill fjöldi fólks flutti frá landsbyggðinni til Reykjavíkur og vann störf sem tengdust þjónustu við herinn.
Eftir að stríðinu lauk fékk Ísland Marshall aðstoð frá Bandaríkjunum og notaði peningana m.a. til að byggja félagslegt húsnæði.
Ísland var eitt af stofnríkjum NATO árið 1949.

Ísland nútímans

Á Íslandi er fjölbreytt atvinnulíf en sjávarútvegur, álframleiðsla og ferðamannaiðnaður skipta miklu máli fyrir efnahag landsins.
Bændur framleiða kjöt og grænmeti. Iðnaður og framleiðsla er margskonar.
Framleiðslufyrirtæki á sviði hátækni starfa á landinu.
Menntunarstig er frekar hátt á Íslandi og flestir fara í framhaldsskóla. Fleiri konur en karlar stunda nám á háskólastigi.
Verkalýðsbarátta var hörð í byrjun 20. aldar og þurfti almenningur að berjast fyrir réttindum eins og veikindarétti, lágmarkshvíldartíma, hámarksvinnutíma, fæðingarorlofi og atvinnuleysisbótum.
Kvennabarátta er hluti af réttindabaráttu á Íslandi. Konur hafa barist fyrir kosningarétti, launajafnrétti og kynjajafnrétti á öllum sviðum. Kvennaframboð bauð fram til alþingis og sat á þingi.
Barátta samkynhneigðra fyrir réttindum til jafns við aðra tók áratugi.